Si Teodora Morales Alonzo Realonda y Quintos (9 Nobyembre 1827 - 16 Agosto 1911) ay ang ina ng pambansang bayani ng Pilipinas na si Jose Rizal, at isang katutubong taga-Sta. Cruz, Maynila. Siya ay kilala sa pagiging isang disciplinarian pati na rin bilang isang dedikado, magalang at masipag na ina. Bilang unang guro ni Rizal, nagkaroon siya ng malalim na impluwensya sa kanyang pag-unlad at naging inspirasyon siya sa pagkuha niya ng medisina.
Personal na Buhay
Si Teodora ang ikalawang anak ni Lorenzo Alonso at Brijida de Quintos. Si Lorenzo ay isang kapitan-munisipal ng Biñan, Laguna, isang kinatawan sa Espanyol Cortes. Si Brijida de Quintos ay isang edukadong maybahay na dumalo sa mga pangangailangan ng kanyang pamilya. Alinsunod sa batas na ibinigay ni Gobernador-Heneral Narciso Claveria noong 1849, ang kanilang pamilya ay pinagtibay ang apelyido na "Realonda." Mula sa isang magaling na pamilya, si Teodora ay nagkaroon ng pormal na edukasyon sa Colegio de Santa Rosa sa Maynila. Tulad ng kanyang ina, si Teodora ay may mataas na pinag-aralan, at nagkaroon ng kaalaman sa panitikan at matematika.
Noong 20 taong gulang si Teodora, ikinasal siya kay Francisco Mercado na isang katutubo ng Biñan, Laguna. Ang dalawa ay nanirahan sa Calamba kung saan sila ay nakikibahagi sa agrikultura. Nakamit nila ang kasaganaan dahil sa kanilang industriya, lakip pa ang kahusayan ni Teodora sa pamamahala sa parehong sakahan at sa pananalapi ng pamilya. Nagtayo rin siya ng sariling negosyo sa tela, isang gilingan ng asukal at harina, at isang maliit na tindahan sa ibaba ng kanilang bahay.
Si Teodora at Francisco ay may labing-isang anak: Saturnina, Paciano, Narcisa, Olympia, Lucia, Maria, Jose, Concepcion, Josefa, Trinidad at Soledad. Sinasabing siya ay labis na nagdusa ng ipinanganak niya si Jose. Ang lahat ng kanilang mga anak ay ipinag-aral sa mga respetadong kolehiyo sa Maynila, ngunit si Jose lamang ang tanging anak na ipinadala sa Europa. Nais ni Jose na kumuha ng medisina - partikular na ang opthalmology - upang magamot ang lumalalang paningin ni Teodora.
Pag-uusig
Bilang ina ng isang itinuturing na kaaway ng mga awtoridad ng Espanyol, si Teodora ay madalas na nagiging target. Siya ay nabilanggo sa loob ng dalawa at kalahating taon sa mga gawa-gawang kaso tungkol sa pagkalason sa asawa ng kanyang kapatid. Napalaya siya at inilabas pagkatapos na ipinagtanggol ng dalawa sa pinaksikat na abogado ng Maynila. Pinalakad siya ng limampung kilometro sa Sta. Cruz, Laguna, dahil sa hindi pagkakagamit ng kanyang "Hispanicized" na apelyido, Realonda de Rizal, sa halip na Alonzo. Ang kanyang pamilya ay napaalis mula sa kanilang mga lupain sa Calamba bilang resulta ng alitan sa lupa sa pagitan ng Dominicans at ng mga nangungupahan na mga Pilipino. Lumipat ang pamilya sa Maynila, ngunit sumunod pa rin ang pag-uusig sa mga Espanyol.
Si Teodora ay sumama kay Rizal sa Hong Kong noong 1891 at pagkatapos ay sa Dapitan kung saan ipinatapon ang kanyang anak. Bumalik siya sa Maynila upang bisitahin ang kanyang asawa at umapila sa gobernador-heneral, ngunit ito ay walang kabuluhan.
Buhay Pagkatapos ng Kamatayan ni Rizal
Noong Agosto 1898, pinayagan si Narcisa Rizal-Lopez na kunin ang katawan ni Rizal at nalaman na ang katawan ni Rizal ay hindi kailanman inilagay sa isang kabaong. Ibinigay kay Teodora ng lehislatura ang isang panghabang-buhay na pensiyon bilang isang tanda ng pasasalamat nang ideklara si Rizal bilang pambansang bayani ng Pilipinas. Magalang niyang tinanggihan ito. Sinabi niya: "Ang aking pamilya ay hindi kailanman naging makabayan para sa pera. Kung ang gobyerno ay may maraming pondo at hindi alam kung ano ang gagawin sa kanila, mas mabuti na bawasan ang mga buwis." Nasaksihan pa ni Teodora ang deklarasyon ng monumento ni Rizal. Siya ay matanda na noon at ang kanyang pag-iisip at memorya ay mahina na. Namatay siya ilang linggo pagkaraan noong Agosto 16, 1911 sa paligid ng 4:53 ng hapon sa kanyang bahay sa San Fernando Street, Binondo, Maynila.
Noong 20 taong gulang si Teodora, ikinasal siya kay Francisco Mercado na isang katutubo ng Biñan, Laguna. Ang dalawa ay nanirahan sa Calamba kung saan sila ay nakikibahagi sa agrikultura. Nakamit nila ang kasaganaan dahil sa kanilang industriya, lakip pa ang kahusayan ni Teodora sa pamamahala sa parehong sakahan at sa pananalapi ng pamilya. Nagtayo rin siya ng sariling negosyo sa tela, isang gilingan ng asukal at harina, at isang maliit na tindahan sa ibaba ng kanilang bahay.
Si Teodora at Francisco ay may labing-isang anak: Saturnina, Paciano, Narcisa, Olympia, Lucia, Maria, Jose, Concepcion, Josefa, Trinidad at Soledad. Sinasabing siya ay labis na nagdusa ng ipinanganak niya si Jose. Ang lahat ng kanilang mga anak ay ipinag-aral sa mga respetadong kolehiyo sa Maynila, ngunit si Jose lamang ang tanging anak na ipinadala sa Europa. Nais ni Jose na kumuha ng medisina - partikular na ang opthalmology - upang magamot ang lumalalang paningin ni Teodora.
Pag-uusig
Bilang ina ng isang itinuturing na kaaway ng mga awtoridad ng Espanyol, si Teodora ay madalas na nagiging target. Siya ay nabilanggo sa loob ng dalawa at kalahating taon sa mga gawa-gawang kaso tungkol sa pagkalason sa asawa ng kanyang kapatid. Napalaya siya at inilabas pagkatapos na ipinagtanggol ng dalawa sa pinaksikat na abogado ng Maynila. Pinalakad siya ng limampung kilometro sa Sta. Cruz, Laguna, dahil sa hindi pagkakagamit ng kanyang "Hispanicized" na apelyido, Realonda de Rizal, sa halip na Alonzo. Ang kanyang pamilya ay napaalis mula sa kanilang mga lupain sa Calamba bilang resulta ng alitan sa lupa sa pagitan ng Dominicans at ng mga nangungupahan na mga Pilipino. Lumipat ang pamilya sa Maynila, ngunit sumunod pa rin ang pag-uusig sa mga Espanyol.
Si Teodora ay sumama kay Rizal sa Hong Kong noong 1891 at pagkatapos ay sa Dapitan kung saan ipinatapon ang kanyang anak. Bumalik siya sa Maynila upang bisitahin ang kanyang asawa at umapila sa gobernador-heneral, ngunit ito ay walang kabuluhan.
Buhay Pagkatapos ng Kamatayan ni Rizal
Noong Agosto 1898, pinayagan si Narcisa Rizal-Lopez na kunin ang katawan ni Rizal at nalaman na ang katawan ni Rizal ay hindi kailanman inilagay sa isang kabaong. Ibinigay kay Teodora ng lehislatura ang isang panghabang-buhay na pensiyon bilang isang tanda ng pasasalamat nang ideklara si Rizal bilang pambansang bayani ng Pilipinas. Magalang niyang tinanggihan ito. Sinabi niya: "Ang aking pamilya ay hindi kailanman naging makabayan para sa pera. Kung ang gobyerno ay may maraming pondo at hindi alam kung ano ang gagawin sa kanila, mas mabuti na bawasan ang mga buwis." Nasaksihan pa ni Teodora ang deklarasyon ng monumento ni Rizal. Siya ay matanda na noon at ang kanyang pag-iisip at memorya ay mahina na. Namatay siya ilang linggo pagkaraan noong Agosto 16, 1911 sa paligid ng 4:53 ng hapon sa kanyang bahay sa San Fernando Street, Binondo, Maynila.
